عمل و عکس¬العمل از نگاه مولوی در مثنوی

چکیده

در قانون طبیعت هر عملی را عکس العملی است . این اصل در تعالیم مذهبی دارای اهمیت فراوان بوده، در قرآن و حدیث نیز بیان گردیده است. بازتاب اعمال در ابعاد گوناگون می تواند دارای انعکاس دنیایی باشد؛ یا کیفر و پاداش آن به جهان دیگر موکول شود. مثنوی مولوی یکی از متون عرفانی و دینی است که تعالیم الهی در آن جمع گردیده است. در این پژوهش انواع عمل نیک و بد و اثرات آنها از دیدگاه مولوی بررسی و طبقه بندی شده است و نتیجه این است که  مولانا در این کتاب ضمن تأکید بر اختیار انسان، اعمال او را دارای بازتاب بیرونی و درونی می داند. مولوی در مثنوی خود بیش از آن که به ثواب اخروی معتقد باشد، به بازتاب اعمال در دنیا پرداخته است. از دیدگاه وی، اعمال دارای تبعات بیرونی و درونی، مادی و معنوی است و قانون طبیعت در این مورد خطا نمی کند و گاهی شعاع تأثیر اعمال، به اعقاب نیز می رسد.

کلید واژه­ ها: مثنوی معنوی، نیت، عمل، عکس­ العمل.

روایت¬شناسی حکایات مثنوی مولوی و حدیقۀ سنایی بر اساس نظریۀ‌ ژنت

چکیده

داستان‌ها و حکایت‌های پیشین، در گذر زمان روایت‌های متعددی پیدا نموده بر اساس دیدگاه گوینده فرهنگ زمان دچار دگرگونی شده­اند. با بررسی روایات مختلف از یک داستان می­توان از زاویۀ دید حاکم بر آن و دیدگاه گوینده اطلاع حاصل کرد. مثنوی مولوی از متون تعلیمی است که منشأ حکایات آن به متون پیشین بر می‌گردد. یکی از متونی که فراوان مورد استفادۀ مولوی قرار گرفته حدیقه­الحقیقه سنایی است. به دلیل این­که هر دو کتاب عرفانی هستند و هدف از طرح حکایات، تعلیم است. در این پژوهش سه داستان مشترک از این دو اثر برگزیده و بر اساس نظریه روایت‌شناسی و بینامتنیت ژنت مقایسه شده‌اند. در این پژوهش به این نتیجه رسیدیم که درونمایۀ حکایات مورد بحث در هر دو کتاب یکسان است و موارد اختلاف در نحوۀ داستان­پردازی و استفاده از عناصر داستان می­باشد. در روایت مولوی، افزایش و کاهش نسبت به روایت سنایی وجود دارد و بیشتر بر عنصر تعلیق و گفت‌وگو تکیه دارد. سرعت روایت در حکایات سنایی، به دلیل توصیف کند شده و کمتر از کنش شخصیت‌ها برای نقل داستان استفاده شده است. بنابراین سرعت روایت درحکایات مولوی شتاب بیشتری دارد.

کلید­واژ‌ها: مثنوی مولوی، حدیقۀ سنایی، روایت شناسی، بینامتنیت، سرعت روایت.